ManuscriptsOld SchoolΑντώνης Κόλλιας

26/08/1959: Το παλιό ημερολόγιο ενός Σμυρνιού…

Τετάρτη, δείχνει σήμερα το ημερολόγιο, 26 Αυγούστου 2020. Τετάρτη ήταν και η 26η Αυγούστου του 1959. Τότε, δεν υπήρχε κρίση, δεν υπήρχε ΕΕ ούτε κορωναϊός. Προέκυψε, όμως, μια αλλιώτικη… πανδημία που κρατάει μέχρι σήμερα κι ας βγήκε το 2000 δυνατό «εμβόλιο»!

Ήταν, λοιπόν, εκείνο το… περίεργο καλοκαίρι του 1959, πρωί Τετάρτης 26 Αυγούστου, που στο Λονδίνο έκανε κουφόβραση όταν οι Λονδρέζοι, βγαίνοντας στους δρόμους τα ‘χασαν!

Tις 4-5 τελευταίες ημέρες, πολλές διαφημίσεις στο ραδιόφωνο και στις εφημερίδες προέτρεπαν τους όλους τους Εγγλέζους να πάνε στα καταστήματα της Austin και της Morris για να δουν ζωντανό «Το νέο μικρό θαύμα της Αγγλίας»: Το Austin Seven και το Morris Mini Minor!

Φίλοι αναγνώστες, το ένα από τα τρία πιο σημαντικά αυτοκίνητα του 20ού αιώνα, μαζί με το Ford Τ και το Citroen DS, μόλις είχε βγει στον κόσμο! Και «πατέρας» του ήταν ένας… Σμυρνιός με καταγωγή από την… Πάρο: ήταν ο Αλέκος Ισηγόνης, που ήδη έχει φτιάξει μερικά σημαντικά αυτοκίνητα κι ανάμεσά τους το επιτυχημένο Morris Minor…

Ένα αυτοκίνητο που το γέννησε η ανάγκη οικονομίας καυσίμων και αντιμετώπισης των μικροσκοπικών γερμανικών, τύπου Heinkel, BMW-Isetta, Messerschmidt κλπ., αλλά πολύ-πολύ γρήγορα έγινε το απόλυτο όπλο στους αγώνες, έγινε μόδα, έγινε κοινωνικό σύμβολο, έγινε τρόπος ζωής κι έδειξε τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται σήμερα ΟΛΑ (σχεδόν) τα αυτοκίνητα! Έγινε ο θρύλος της αυτοκίνησης!

Το θρυλικό Mini του Αλέκου Ισηγόνη, μετά από 41 χρόνια ζωής το 2000, το «ΣΚΟΤΩΣΑΝ» οι Γερμανοί της… BMW στην οποία είχαν περάσει όλες(*) οι εγγλέζικες μάρκες, παίρνοντας έτσι ένα είδος… εκδίκησης (είμαστε λίγα χρόνια μετά τον Β’ Πόλεμο) για το ότι στη μάχη των πωλήσεων, τότε, το Mini είχε κερδίσει πάλι τον «πόλεμο» απέναντι  στο Isetta – ΒMW και στα άλλα παρόμοια αυτοκίνητα της εποχής!

Ήταν επανάσταση!

Το αυτοκίνητο-μινιατούρα για τα δεδομένα της εποχής, αυτό που χάραξε καινούργιο δρόμο στην αυτοκίνηση, δρόμο που ακολουθείται μέχρι σήμερα από όλους τους κατασκευαστές, όχι μόνο σε μικρά αλλά και σε πολύ μεγαλύτερα αυτοκίνητα, ξεκινούσε την καριέρα του!

Ο κόσμος το γνώρισε μέσα από έναν (κοίτα σύμπτωση) διαφορετικό… συνωστισμό,  στις εκθέσεις της Austinκαι της Morris. Κι ο Σμυρνιός δημιουργός του, ο οποίος από ένα καπρίτσιο του παππού του είχε γλυτώσει την σφαγή από τον… συνωστισμό της Σμύρνης, έβλεπε την καριέρα του να απογειώνεται και να αποκτά παγκόσμια αίγλη!

Η συνταγή του Μίνι ήταν πολύ απλή αλλά και ανατρεπτική για τα τότε τεχνολογικά δεδομένα:

– Κινητήρας εγκάρσια τοποθετημένος εμπρός, κίνηση στους εμπρός τροχούς και μικροί τροχοί μόλις 10 ιντσών, τραβηγμένοι στις τέσσερις γωνίες του αμαξώματος για όσο το δυνατόν περισσότερο χώρο!

Ξημέρωσε, λοιπόν, η 26η Αυγούστου του 1959 και στις εκθέσεις της Austin και της Morris συνωστισμός (sic) από τους περίεργους! Το ίδιο και στις… λέσχες των αριστοκρατών! Θέμα συζήτησης ήταν το πώς μπορούσε σ’ ένα… κουτί τριών μέτρων να χωρέσουν τέσσερις Άγγλοι (για τις άλλες εθνικότητες δεν μας νοιάζει), μία 4κύλινδρη μηχανή 850 κ.εκ. και… αποσκευές! Κι όμως, ήταν δυνατόν…

To Mini δημιουργήθηκε από την πετρελαϊκή κρίση μετά την εθνικοποίηση του Σουέζ (1956) από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Νασέρ, κρίση που έφερε στην Αγγλία (και αλλού) δελτίο στα καύσιμα κι από τον υπερόπτη πρόεδρο της BMC (British Motors Corporation) Λέοναρντ Λόρντ! Ο οποίος αηδίαζε όπως παντού διαλαλούσε (detested) με τα μικρά γερμανικά… «αυτοκίνητα-τσιχλόφουσκες» όπως τα ‘λεγαν στην Αγγλία (τύπου Isetta, Messerschmitt, Heinkel κλπ.), που είχαν αρχίσει να γεμίζουν τους εγγλέζικους δρόμους, λόγω της χαμηλής τους κατανάλωσης.

Τhe fucking bubble cars!

Ο Λόρντ δίνει την εντολή για ένα μικρό αυτοκίνητο 3μ.x1,20μ.x1,20μ. με 1,80μ ωφέλιμο μήκος για τους επιβάτες και με κινητήρα έναν από τους ήδη υπάρχοντες στην εταιρία για οικονομία και γρήγορη προετοιμασία. Επικεφαλής της ομάδας μηχανικών ο Αλέκος Ισηγόνης, απόφοιτος εγγλέζικου πολυτεχνείου.

Ο αστικός μύθος λέει πως ο Λόρντ τους είχε πει επί λέξει: «Κάντε ό,τι θέλετε αρκεί να εξαφανιστούν από τους δρόμους αυτά τα γαμημένα αυτοκίνητα – τσιχλόφουσκες» (those fucking bubble-cars)!

Tότε, ήταν Μάρτιος 1957. Τον Σεπτέμβριο, ο Σμυρνιός και οι τέσσερις συνεργάτες του φώναξαν τον Λόρντ και τον αντιπρόεδρο κι ο Ίσηγόνης, τους έδειξε ένα πρωτότυπο. Πάλι ο αστικός μύθος λέει πως τους έβαλε μέσα για μία βόλτα στις κεντρικές εγκαταστάσεις της BMC, στο Λόνγκμπριτζ. Στον πρώτο κιόλας κύκλο ο Λόρντ τους σταματάει και λέει κοφτά του Ισηγόνη: «Ξεκίνα την παραγωγή αμέσως»! Από εκεί και πέρα όλα τα άλλα είναι (γνωστή) ιστορία.

Γίνεται… σύμβολο!

Το όνομα του αυτοκινητου ήταν Seven (ή και Se7en) ως Austin και Mini Minor ως Morris. Το 1962 το Se7en έγινε Austin Mini και από το 1969 όλα πιά λέγονταν Mini.

Το αυτοκίνητο του Ισηγόνη έγινε αμέσως! Νέοι, νοικοκυρές, ηθοποιοί, μανεκέν, διανοούμενοι, μόδιστροι, διασημότητες, χορευτές, τρελάρες και ένα σωρό άλλοι… ιδιόρρυθμοι σε όλο τον ΚΟΣΜΟ έπρεπε να έχουν Mini! Μέχρι κι ο… Έντσο Φερράρι!

Στην Ελλάδα πολλοί διάσημοι είχαν Mini με πρώτη και καλύτερη την Αλίκη Βουγιουκλάκη και το πράσινο Κούπερ S 1,3 από την εποχή ακόμη των 6ψήφιων πινακίδων!

Πολύ νωρίς ξεκίνησε η συνεργασία με τον διάσημο κατασκευαστή αγωνιστικών αυτοκινήτων John Cooper και παρουσιάστηκαν οι πιο σπορ εκδόσεις. Είχαν κινητήρες 1.0, 1.1 και 1.3 λίτρων δίνοντας ζωή στα θρυλικά Cooper και Cooper S που έγιναν το σύμβολο του λαϊκού σπορ αυτοκινήτου της εποχής! Και όχι μόνο αυτό.

Για μία 15ετία και πλέον κυριαρχούσαν στους διεθνείς και εθνικούς αγώνες όλου, σχεδόν, του κόσμου!

Στο δικό μας εθνικό αγώνα, στο Ράλλυ Ακρόπολις έχει γράψει ιστορία! Το ίδιο και στο Μόντε Κάρλο με τον περίφημο αποκλεισμό τους ενώ είχαν… κερδίσει! Για πολλούς νέους ήταν το προσιτό μέσον για να ξεκινήσουν μία αγωνιστική καριέρα.

Στην Ελλάδα αμέτρητοι είναι αυτοί που έτρεξαν με Mini. Ανάμεσά τους οι Χόγκαν, Γιώρ. Μεϊμαρίδης, Μ. και Γ. Μοσχούς, Αναλυτής, Καλύμνιος, Λεβής, Περατινός, Βαλεντής. Και βέβαια, πάνω απ’ όλους, ο αλησμόνητος πρωταθλητής Σταύρος Ζαλμάς που έκανε το όνομά του συνώνυμο με του Mini!

Βαλκανικά ράλλυ, ελληνικά ράλλυ, ταχύτητες και αναβάσεις!

Να σημειωθεί ότι ο Ισηγόνης, αν και πιο νέος έτρεχε, δεν πίστευε στις αγωνιστικές δυνατότητες του παιδιού του, οι δε πρώτες επαφές των υφισταμένων του με τον John Cooper είχαν γίνει χωρίς να το ξέρει. Βλέπετε, ο Ισηγόνης μπορεί να ήταν ιδιοφυής αλλά ήταν και ιδιότροπος κι αν μάθαινε ότι έκαναν τέτοιο πράγμα χωρίς να το ξέρει μπορεί να άρχιζε να… τσιρίζει και να τον άκουγαν σ’ όλο το εργοστάσιο!

Η χαρτοπετσέτα κι ο μυστήριος Πολωνός!

Σύμφωνα με την ιστορία, αυτός ο δύσκολος Άλεκ Ισηγόνης, σκιτσάρισε το Mini σε μια… χαρτοπετσέτα, στο κυλικείο του εργοστασίου και το έδωσε στο δεξί του χέρι, στον Jack Daniel’s, να το υλοποιήσει. Ο Σμυρνιός, για να εξοικονομήσει χώρο, τοποθέτησε τον κινητήρα εγκάρσια και όχι κατά μήκος όπως ήταν ο κανόνας τότε κι έβαλε το κιβώτιο «μέσα» στο κάρτερ. Επίσης, είχε ζητήσει από την Dunlop τροχούς διαμέτρου 8 ιντσών τελικά, όμως, επελέγησαν 10ρηδες.

Αν ο Ισηγόνης περνούσε τον ελεύθερο χρόνο του… φυσιολογικά δεν θα υπήρχε το Μίνι! Ο Αλέκος, λοιπόν, ως γνήσιος μηχανολόγος που ήταν, τριγυρνούσε συχνά στα εργοστάσια των προμηθευτών του, συζήταγε για το τι καινούργιο ετοιμάζουν και άλλα παρόμοια. Σε μια τέτοια τσάρκα, λοιπόν, στην γνωστή εταιρία GKN- Hardy Spacer που κατασκευάζει σταυρούς, συνδέσμους, άξονες κλπ., του δείχνουν έναν… μίνι σταυρό για μπροστινό άξονα που και έστριβε αλλά και μετέδιδε κίνηση, σχεδιασμένον από έναν Πολωνό. Αυτό, βέβαια, δεν ήταν καινούργιο διότι π.χ. τα Land Rover είχαν τέτοιο εξάρτημα. Ήταν, όμως, μεγάλοι σαν… διαμέρισμα και με μικρή ακτίνα στροφής, ενώ του Πολωνού ήταν το ¼ σε μέγεθος και με μεγάλη ακτίνα! Αυτό ήταν το εξάρτημα–κλειδί  στην δημιουργία του Μίνι. Με σταυρούς τύπου Land Rover, σήμερα Mini δεν θα υπήρχε!

Kάτι επίσης πρωτοποριακό (αν και το είχε κάνει και η Citroen το 1955) ήταν η υδροελαστική ανάρτηση με τις τέσσερις σφαίρες και το ελαιώδες υγρό, που λειτουργούσαν ως συγκοινωνούντα δοχεία! Στην πορεία, καταργήθηκαν, μετά επαναφέρθηκαν και άντε να βρεις άκρη με τους Εγγλέζους!

Αχ αυτή η Αγγλία!

Ο Αλέκος Ισηγόνης ποτέ δεν ένοιωσε Έλληνας, αλλά ούτε η επίσημη Ελλάδα τον πλησίασε ποτέ! Κανείς από τους καθηγηταράδες του Πολυτεχνείου μας φιλοτιμήθηκαν να τον ανακηρύξουν «επίτιμο διδάκτορα». Αντίθετα, η Αγγλία τον τίμησε δεόντως και του απένειμε τον τίτλο του «σερ».

Ο πατέρας του ο Κώστας και η μητέρα του, κόρη Γερμανού ζυθοποιού της Σμύρνης, του έδωσαν καθαρά εγγλέζικη ανατροφή, ιδίως μετά το 1920. Άλλωστε, ο Παριανός παππούς του, ο Δημοσθένης, είχε χαλάσει τον κόσμο να πάρει –και το πέτυχε- την εγγλέζικη υπηκοότητα, όταν έφυγε από την Πάρο για την Σμύρνη, προκειμένου να εργαστεί στην αγγλική εταιρία που είχε αναλάβει την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου. Η εγγλέζικη υπηκοότητα του παππού, η οποία πέρασε και στον πατέρα του και η γερμανική της μάνας, τον έσωσαν από την Σφαγή της Σμύρνης. Με πλοίο τον πήρε η μάνα του κι έφυγαν στη Μάλτα και μετά στο Λονδίνο, όπου σπούδασε, έζησε και εργάστηκε.

Επειδή το Mini ετοιμάστηκε σε χρόνο-ρεκόρ (2 χρόνια και 5 μήνες), τα πρώτα αυτοκίνητα είχαν πολλά προβλήματα. Υπερθερμαίνονταν, τα πατώματα δεν στεγανοποιούνταν καλά, το πορτ μπαγκάζ δεν έκλεινε καλά και άλλα. Αυτά, όμως, δεν πτοούσαν τους αγοραστές οι οποίοι συνεχώς αυξάνονταν ενώ, σιγά-σιγά, όλα  διορθώθηκαν και το αυτοκίνητο έγινε αξιόπιστο.

Όμως, ήταν σχετικά ακριβό, όπως ΕΛΕΓΑΝ, στο να παραχθεί, γι’ αυτό και η κερδοφορία του βασιζόταν στις υψηλές πωλήσεις. Το ανέκδοτο στην εταιρία ήταν ότι από Δευτέρα μέχρι Πέμπτη κάλυπταν τα έξοδα και μόνο η παραγωγή της Παρασκευής άφηνε κέρδος! Η ουσία όμως, ως συνήθως, ήταν αλλού: Το αυτοκίνητο έπρεπε να πωλείται φθηνά για να προσελκύσει το μεταπολεμικό κοινό, κι έτσι το περιθώριο κέρδους ήταν πολύ μικρό.

Αυτό βέβαια σιγά-σιγά ξεπεράστηκε καθώς το Mini μεταβαλλόταν από αυτοκίνητο ανάγκης σε εξάρτημα… μόδας! Έτσι, η τιμή του ανέβαινε, ειδικά από το 1985 και μετά, έστω κι αν οι πωλήσεις του έπεφταν! Η τιμή των τελευταίων Mini υπολογιζόταν (αν έρχονταν στην Ελλάδα) πως θα ήταν περί τα 5,5 – 6,5 εκατ. δρχ. δηλ. πάνω από… 2,5 εκατ. δρχ. πιο ακριβό από ένα άλλο αντίστοιχο αυτοκίνητο!

*Οι Γερμανοί είναι… φίλοι μας!

Στο πέρασμα των χρόνων η BMC που έγινε BL, δοκιμάστηκε από τα προβλήματα ολόκληρης της εγγλέζικης αυτοκινητοβιομηχανίας, η ζήτηση των αυτοκινήτων της (πλην του Mini) σχεδόν… μηδενίστηκε! Κάποια στιγμή βρέθηκε να είναι μαζί με την Rover και όταν αυτή αγοράστηκε από την BMW μπήκαν τα σχέδια για το νέο Mini, όπως το γνωρίζομε σήμερα!

Έτσι, το ένα από τα τρία σημαντικότερα αυτοκίνητα του 20ού αιώνα έκλεισε την ζωή του λίγο πριν την εκπνοή του αιώνα: Τον Οκτώβριο του 2000 βγήκε από την αλυσίδα παραγωγής το τελευταίο «γνήσιο Mini» ή όπως λένε οι Εγγλέζοι… «100% BMW Free»! Είχε φθάσει τα 5,3 εκ. κομμάτια. Όχι πολλά, αλλά είχε αφήσει το μοναδικό αποτύπωμά του!

Αν ο Λέοναρντ Λόρντ ζούσε σήμερα και έβλεπε το Mini ιδιοκτησία μιας… γερμανικής εταιρίας και μάλιστα εκείνης ακριβώς της οποίας το… Isetta – BMW, την τσιχλόφουσκα, ήθελε να εξαφανίσει από τους δρόμους, έ, σίγουρα δεν θα γλύτωνε το… έμφραγμα! Το ίδιο κι ο Αλέκος Ισηγόνης!

Related posts
In Pen & InkManuscriptsΧρήστος Κίτσος

Αγωνιστικά Πορτρέτα: Αντώνης Στιβαχτάρης

HotIn Pen & InkManuscriptsMotorsportOld SchoolWRCΧρήστος Κίτσος

Ράλλυ Σαφάρι: Με τα Snorkel σε «πρώτο πρόσωπο»…

In Pen & InkManuscriptsΧρήστος Κίτσος

R.I.P: Kenjiro Shinozuka [20/11/1948 - 18/03/2024]

Εγγραφείτε στο newsletter μας...

…και ενημερωθείτε με άποψη για το αυτοκίνητο και τη μοτοσυκλέτα!